Τι αναφέρει σήμερα στην ΕΡΕΥΝΑ ο κ. Λεωνίδας Π. Χατζηαγγελάκης, Αρχαιολόγος Διευθυντής της ΛΔ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων
Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη Τι αποτελεί σήμερα πολιτισμό; Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα πόσο σημαντική είναι η Προστασία, Συντήρηση και Ανάδειξη των υλικών καταλοίπων του Παρελθόντος, καθώς και η λειτουργία των αρχαιολογικών μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων; Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά σήμερα ο κ. Λεωνίδας Π. Χατζηαγγελάκης, Αρχαιολόγος Διευθυντής της ΛΔ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Η συνέντευξη Ο όρος πολιτισμός σε μια χώρα όπως η Ελλάδα; Τι αποτελεί; «Ο όρος πολιτισμός εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα τον 18ο αι. από τον Αδαμάντιο Κοραή, ως αντιστοίχιση του γαλλικού civilization. Οι πρώτοι χρήστες του όρου, του απέδιδαν μάλλον τη σημασία της εκλεπτυσμένης συμπεριφοράς, της εξελικτικότητας του ατόμου, της ευγενείας, και της απελευθέρωσης των ηθών. Έκτοτε χρησιμοποιείται και αναφέρεται κυρίως στα πνευματικά δημιουργήματα, τη γλώσσα, τη θρησκεία και την ηθική που αποτελούν την κληρονομιά κάθε λαού και το διαφοροποιό στοιχείο του από άλλους. Αντίστοιχα η κατανόηση της αξίας της κουλτούρας και του πολιτισμού ενός άλλου λαού αποτελεί πρόοδο του ίδιου του ανθρώπου. Η κυριότερη λοιπόν αξία του πολιτισμού είναι η πολυφωνία του και ο πλουραλισμός του, μέσα από την ποικιλία και τις βαθιές ρίζες των παραδόσεων, των εθίμων, των τεχνών. Αυτή λοιπόν η πολυφωνία είναι και η δύναμη του. Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα που διαθέτει πλούσια πολιτιστική παράδοση, η προστασία και η ανάδειξη της Πολιτιστικής κληρονομιάς μέσα από το τρίπτυχο Προστασία, Σοντήρηση, Ανάδειξη των υλικών καταλοίπων του Παρελθόντος, κρίνεται άκρως απαραίτητη». Δηλαδή; «Όπως όλοι γνωρίζουμε η πολιτιστική διαχείριση είναι διαχείριση συλλογικής μνήμης και συνείδησης, συνδέεται δε άμεσα με τις αρχαιογνωστικές επιστήμες, αλλά και με επιστήμες άλλες και δραστηριότητες που έχουν σχέση με τα μνημεία, τα μουσεία, τις πόλεις και εν τέλει τον ίδιο τον άνθρωπο. Ως υπηρέτες της Αρχαιολογίας καλούμαστε και μείς από τη θέση αυτή να διαχειριστούμε και να αξιοποιήσουμε την Πολιτιστική μας Κληρονομιά, με στρατηγικό πάντα στόχο την προώθηση του σύγχρονου πολιτισμού. Έτσι στόχος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και του ΥΠΠΟ είναι μέσα από τις δημόσιες επενδύσεις και διάφορα Επιχειρησιακά Προγράμματα η προστασία, στερέωση και συντήρηση μνημείων με τη χρήση νέων υλικών και σύγχρονης τεχνολογίας, η ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων, η δημιουργία νέων και ο εμπλουτισμός υφιστάμενων πολιτιστικών διαδρομών με ένταξη σε αυτές μνημείων, μουσείων και χώρων. Συμπληρωματικά στοχεύουμε στη βελτίωση της επισκεψιμότητας και αντιληπτικότητας των μνημείων και των χώρων, στην αναβάθμιση υπηρεσιών που προσφέρονται στους επισκέπτες, και στην ένταξη ορισμένων μνημείων στη σύγχρονη πολιτιστική ζωή, με την απόδοση πολιτιστικών χρήσεων, όπου αυτό είναι δυνατό. Μέχρι τώρα, μέσω των έργων των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΠΕΠ) δόθηκε η δυνατότητα υλοποίησης ενός σημαντικού αναπτυξιακού προγράμματος που χρηματοδότησε μικρά και μεγάλα έργα στην Περιφέρεια της Θεσσαλίας. Βασική προτεραιότητα δόθηκε στην προστασία και αξιοποίηση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς με στόχο την ανάπτυξη της υπαίθρου, την ενίσχυση του ρόλου της και την ανάδειξη του Πολιτισμού». Ενδιαφέρονται οι Νεοέλληνες για όλα αυτά; Ποια η άποψή σας; «Στις μέρες μας είναι πολλοί εκείνοι που αμφιβάλλουν για το κατά πόσο οι Νεοέλληνες δείχνουν την απαιτούμενη διάθεση να γνωρίσουν την πολιτιστική τους κληρονομιά. Είναι γεγονός ότι οι τάσεις της εποχής για ευημερία σε αποκλειστικά ατομικό επίπεδο, σε συνδυασμό με την επιχειρούμενη, σκόπιμη ή μη, απομυθοποίηση πολλών παραδοσιακών αρχών, συντελούν σε μια αδιάφορη στάση ή στην καλύτερη περίπτωση σε ένα επιφανειακό ενδιαφέρον για τα λείψανα του παρελθόντος. Οι πολίτες δεν φαίνεται να πολυενδιαφέρονται για πολιτιστικές αξίες που δεν τους προσφέρουν με άμεσο και χειροπιαστό τρόπο υλικό κέρδος». Τι χρειάζεται επομένως; « Χρειάζεται επομένως οι αρμόδιοι να σκύψουν με προσοχή πάνω στο πρόβλημα αυτό και να προσπαθήσουν να βρουν τρόπους θεραπείας ή έστω άμβλυνσης του. Και φυσικά η όλη προσπάθεια θα πρέπει να προβάλλεται από τα έντυπα, τηλεοπτικά και ηλεκτρονικά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Επομένως το μέλλον των αρχαιολογικών μας χώρων και μουσείων δεν είναι δυσοίωνο, παρότι οι αρχαιολογικές έρευνες είναι εξειδικευμένα έργα που συχνά διαφοροποιούν το ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα και -προϋπολογισμό. Χρειάζεται ωστόσο γνώση, ιδέες, σωστή προετοιμασία, δουλειά, εποικοδομητική συνεργασία και φυσικά οικονομική στήριξη που θα φέρουν τον άνθρωπο των ημερών μας στο μουσείο, στον αρχαιολογικό χώρο, στον Πολιτισμό». Τη νέα προγραμματική περίοδο που δίνεται βαρύτητα; «Το Περιφερειακό Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης της Θεσσαλίας για το 2007 – 2013 δίνεται βάρος ανάμεσα στ’ άλλα στην ενίσχυση της δημιουργίας υποδομών στον Πολιτισμό, στην προστασία, την ανάδειξη και ενοποίηση αρχαιολογικών και μουσειακών χώρων, λαογραφικών μουσείων και πολιτιστικών διαδρομών, σε τουριστικούς άξονες και διαδρομές, καθώς επίσης στην ενίσχυση των δικτύων υποστήριξης και πληροφόρησης, δημιουργίας καινοτομικών πόλων, δικτύωσης και οργάνωσης της διαχείρισης των θεσσαλικών πολιτιστικών διαδρομών. Εμείς έχουμε ως στόχο να αντλήσουμε για τη δυτική Θεσσαλία το μερίδιο που δικαιούμαστε. Επισημάνουμε όμως στο σημείο αυτό ότι και οι Δημοτικές Αρχές και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση μπορούν να συμβάλλουν ενεργητικά στην εκπόνηση των μελετών ανάδειξης των αρχαίων μνημείων, γιατί χωρίς την κατάθεση των μελετών δεν είναι δυνατόν να υπάρξει οποιαδήποτε χρηματοδότηση έργων. Η ουσιαστική, υπεύθυνη και ενεργητική ενασχόληση με τον τομέα του πολιτισμού δεν μπορεί να αποτελεί πολυτέλεια. Η δημιουργία υποδομών, η πραγματική αύξηση και επένδυση κονδυλίων, η σχεδιασμένη πολιτική και ο προγραμματισμός, όχι απλά ενισχύουν, αλλά τουναντίον συμβάλλουν στην εν γένει ανάπτυξη, κοινωνική, οικονομική, τουριστική, πολιτιστική δικαίωση της κοινωνίας μας».
Η ΕΡΕΥΝΑ 27 Φεβρουαρίου 2009, αρ. φύλλου 15141, σελίδα 28