
Τσάι βουνού (Σιδηρίτης, Sideritis, οικογ. Lamiaceae).
Το τσάι βουνού αποτελεί πολυετές ποώδες φυτό που φτάνει τα 30 εκατοστά ύψος. Φύεται κυρίως στη μεσόγειο και τα βαλκάνια, σε ορεινές και πετρώδεις περιοχές. Έχουν καταγραφεί πάνω από 100 διαφορετικά είδη, εκ των οποίων τα 17 φυτρώνουν αποκλειστικά στην Ελλάδα.
Θεραπευτικές ιδιότητες: Σήμερα βεβαιώνεται επιστημονικά η αντιφλεγμονώδης και ευεργετική επί των αγγείων δράση του, η οποία ήταν γνωστή στον Θεόφραστο και τον Διοσκουρίδη. Στην αρχαιότητα το όνομα σιδηρίτης αναφερόταν σε διάφορα φυτά που θεωρούνταν ότι διέθεταν την ικανότητα να επουλώνουν πληγές από σιδερένια αντικείμενα, όπως βέλη. Ο Διοσκουρίδης το συνιστούσε ως θεραπευτικό των πληγών. Στη λαϊκή θεραπευτική χρησιμοποιείται ως ευστόμαχο, θερμαντικό, τονωτικό, διουρητικό και εναντίον των κρυολογημάτων και των αναπνευστικών παθήσεων. Σειρά μελετών τόσο σε εκχυλίσματα ειδών του γένους Σιδηρίτης όσο και σε χημικές ενώσεις που απομονώθηκαν από αυτά, έδειξαν ότι εκτός από την αντιφλεγμονώδη δράση, εμφανίζουν και άλλες φαρμακολογικές δράσεις, όπως αντιμικροβιακή, κατά του καταρράκτη, αντιθρομβωτική και αντιυπερτασική.
Χρήση: Η ξήρανση πρέπει να γίνεται σε σκιερό μέρος. Χρησιμοποιούνται όλα τα επίγεια τμήματα του φυτού και κυρίως οι ανθισμένες κορυφές του. Μπορούμε να το παρασκευάσουμε ως αφέψημα ή έγχυμα. Δεν αφήνουμε το σκεύος ξεσκέπαστο για να μην εξατμιστούν οι ωφέλιμες ουσίες του.
Παραδοσιακή χρήση στον Ασπροπόταμο: Στον Ασπροπόταμο το τσάι βουνού είναι ιδιαίτερα αγαπητό και αποτελεί σημαντικό κομμάτι της τοπικής παράδοσης. Συνήθως συλλέγεται από κτηνοτρόφους που το συναντούν στα ψηλά βοσκοτόπια τους. Καταναλώνεται ως αφέψημα κυρίως στα χειμαδιά όπου μετακινούνται οι ντόπιοι κάτοικοι τους χειμερινούς μήνες. Οι ντόπιοι προτιμούν το αφέψημα πιθανότατα λόγω της πιο ελκυστικής γεύσης του σε σχέση με το έγχυμα. Το βότανο προστίθεται στην αρχή ή λίγα λεπτά πριν το σημείο βρασμού.
Συγκομιδή: Στα βουνά του Ασπροποτάμου το τσάι είναι άριστης ποιότητας αλλά λόγω της αλόγιστης συγκομιδής κινδυνεύει να κηρυχτεί ως είδος εν ανεπαρκεία σε βαθμό που το Δασαρχείο Καλαμπάκας εξέδωσε ανακοίνωση για λελογισμένη συλλογή του φυτού. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να το ξεριζώνουμε.
Προφυλάξεις: Ο σιδηρίτης αποτελεί γενικώς ένα ασφαλές βότανο αλλά, όπως και με όλα τα βότανα, καλό θα ήταν να αποφεύγεται η υπερβολική χρήση του.