ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΜΟΥΣΕΙΑ

Κρανιά: Το Λαογραφικό Μουσείο του χωριού μας λειτουργεί από το καλοκαίρι του 2001 και στεγάζεται στο ανακαινισμένο κτίριο του παλιού δημοτικού σχολείου. Το σχολείο στις δυο ευρύχωρες αίθουσες φιλοξενούσε το καλοκαίρι περισσότερους από 140 μαθητές . Κτίσθηκε το 1870 και λειτούργησε ως σχολείο μέχρι το 1937. Η δαπάνη έγινε από την κοινότητα και το νεοκλασικό κτίσμα είναι δημιούργημα έμπειρων ηπειρωτών μαστόρων.

Το Μουσείο είναι δημιούργημα του Πολιτιστικού Συλλόγου Κρανιάς (Krania.gr). Με δωρεές Κρανιωτών και επιχορηγήσεις του υπουργείου Πολιτισμού, τόσο ως κτίσμα που διασώθηκε από την βέβαιη κατάρρευση, όσο και από για τα αντικείμενα που φιλοξενεί, αποτελεί κόσμημα για το χωριό μας πέρα από την ιστορία του. Είναι ένα μουσείο φτιαγμένο με σεβασμό, έμπνευση και αγάπη που ζωντανεύει την παράδοση, τον τρόπο ζωής, τις δουλειές και της διασκέδασης των προγόνων μας και γενικότερα της ζωής των Βλάχων του Ασπροποτάμου.
Οι απλές ενδυμασίες του 19ου και της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα, η ποικιλία των υφασμάτων με τα πλούσια σχέδια και χρώματα, το φωτογραφικό υλικό, τα οικιακά σκεύη και τα μέσα επεξεργασίας του μαλλιού καλύπτουν το μεγαλύτερο τμήμα του χώρου. Οι προσπάθειες μας είναι στραμμένες στον εμπλουτισμό του και μεγαλύτερη αξιοποίηση του. Από το καλοκαίρι 2016 το Μουσείο μας φιλοξενεί μια αίθουσα αφιερωμένη στον συγχωριανό μας και μεγάλο στιχουργό Κώστα Βίρβο. Ευχαριστούμε την οικογένεια του γιά τα προσωπικά αντικείμενα και το φωτογραφικό υλικό που μας διέθεσε.

Το Μουσείο είναι επισκέψιμο όλο τον χρόνο κατόπιν συννενοήσεως στο τηλέφωνο 6984311241. Επισκεφθείτε το για να θαυμάσετε τα πλούσια εκθέματα του.

Ανθούσα: Στο χωριό Ανθούσα λειτουργεί Λαογραφικό Μουσείο. Δημιουργήθηκε απο τον Πολιτιστικό σύλλογο Ανθούσας και τον αξιόλογο κύριο Δημήτρη. Α. Αλεξίου. Ο χώρος στον οποίο θα στεγάζεται είναι το παλιό δημοτικό σχολείο του χωριού το οποίο έχει ανακαινιστεί και βρίσκεται επάνω από την κεντρική πλατεία.

Χαλίκι: Ο Πολιτιστικός σύλλογος Χαλικίου ανακαίνισε το παλιό δημοτικό σχολείο το οποίο λειτουργεί ως Πολιτιστικό κέντρο περιέχει μια αξιόλογη έκθεση με λαογραφικά αντικείμενα που δώρισαν οι κάτοικοι.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Η «Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα Τζούρτζιας Αθαμανίας», γνωστή ως Φ.Α.Τ.Α., ιδρύθηκε το 1893. www.fata.gr

Από τότε μέχρι σήμερα αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό θεσμό κοινωνικής οργάνωσης για την τοπική κοινωνία και καλύπτει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων.

Ιδρύεται κατά τα πρότυπα των Φιλεκπαιδευτικών Συλλόγων που αναπτύσσονται στην Οθωμανική αυτοκρατορία στο β΄μισό του 19ου αιώνα. Ο πρωτεργάτης της δημιουργίας της Αδελφότητας Χρήστος Δήμας (Ούτος) εμπνεύστηκε τη σύσταση και μετέφερε τις βασικές αρχές λειτουργίας της, όπως αποτυπώνονται στο Καταστατικό της, από αντίστοιχα Σωματεία και Αδελφότητες της Θράκης και της Ανατολικής Ρωμυλίας, των παραλίων του Ευξείνου Πόντου γενικότερα, όπου είχε μεταναστεύσει για αρκετά χρόνια.

Προστάτιδα της Αδελφότητας ορίζεται η Αγία Μαρίνα. Το 1902 ανεγείρεται με έξοδα της Φ.Α.Τ.Α. ξωκκλήσι προς τιμή της Αγίας και κάθε χρόνο εκεί στις 17 Ιουλίου μαζί με την Αγία «εορτάζει» όλη η Αδελφότητα. Οι Γενικές Συνελεύσεις, η εκλογή του Διοικητικού Συμβουλίου ανά τριετία και το ετήσιο αντάμωμα της Φ.Α.Τ.Α., το πρώτο Σάββατο του Αυγούστου στην πλατεία του χωριού, γεγονός που τα τελευταία χρόνια μπορεί και να έχει την ίδια απήχηση με το πατροπαράδοτο πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής, αποτελούν τις κορυφαίες εκδηλώσεις της Αδελφότητας.

Ο φιλοπρόοδος χαρακτήρας της Αδελφότητας υπερβαίνει τον πολιτιστικό και παιδευτικό της ρόλο και εκτείνεται στο πεδίο των κοινωνικοοικονομικών σχέσεων. Οι στόχοι της, όπως περιγράφονται αναλυτικά στο «Καταστατικόν» της, εκτείνονται από την προικοδότηση των κορασίδων και την παροχή βοηθήματος στους απόρους συγχωριανούς, τη δανειοδότηση των μελών της, την εξασφάλιση σταθερού εισοδήματος στα γηραιά μέλη (μια πρώιμη μορφή σύνταξης), ως την εύρυθμη λειτουργία των σχολείων και την κατασκευή σημαντικών κοινοτικών έργων, όπως γεφύρια, τόσο στα όρια του χωριού όσο και στην ευρύτερη περιοχή, αν αυτά εξυπηρετούν τους κατοίκους της Τζούρτζιας.

Η Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα Τζούρτζιας Αθαμανίας, παραμένει ενεργή και δραστήρια για περισσότερο από ένα αιώνα. Αποτελεί τον ενδογενή, με τη μεταφορική έννοια του όρου, παράγοντα παρέμβασης στον πατρικό τόπο. Στην περίοδο της λειτουργίας της, αναδεικνύεται σε έναν πρωταρχικό θεσμό κοινωνικής οργάνωσης για την τοπική κοινωνία. Όχι μόνο συμπληρώνει αλλά σε πολλές περιπτώσεις υπερβαίνει με την πολυδιάστατη λειτουργία της, τον ρόλο της κοινοτικής αρχής.

Διαχρονικά λειτουργεί ως μέσο προσαρμογής και μορφή κοινωνικότητας στους τόπους διασποράς από τη μια αλλά και ως δίαυλος επικοινωνίας με την τοπική κοινότητα από την άλλη. Ο ρόλος της άλλωστε, είτε άμεσος μέσα από τη συγκροτημένη δράση της είτε έμμεσος από τις πράξεις, τις στάσεις και τις αντιλήψεις των μελών της, είναι καθοριστικός για τη διάχυση και την εμπέδωση στους μετέχοντες της συλλογικής ταυτότητας.

ΒΙΒΛΙΑ – ΛΕΥΚΩΜΑΤΑ

Βιβλία και λευκώματα για τα χωριά του Ασπροποτάμου

Τα Πέτρινα Γεφύρια του Ν.Τρικάλων – Σωτήρης Απ. Γοργογέτας Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Αιθήκων Τρικαλά (2004)
Μούλτι χερετιμάτι ντι λα Κόρνου – Μικρό χρονικό της Κρανιάς Ασπροποτάμου, Μαρούλα Κλιάφα, Εκδόσεις γένεσις, Τρίκαλα, (2003).
Ασπροπόταμος Ελάτη Περτούλι – Άγγελος Σινάνης Ελάτη Τρικάλων (2000)
Μοναστήρι Τιμίου Σταυρού Δολαινών – Κρανιάς Ασπροποτάμου, Δ.Γ.Καλούσιος, Εκδόσεις γένεσις, Τρίκαλα, (2000).
Αχελώος φωτογραφικό λεύκωμα – Νίκου Πέτρου (2000)
Η Λιπινίτζα Ασπροποτάμου, Δ.Α.Αλεξίου, Πολιτιστικός Σύλλογος  Ανθούσας (1998).
Πολυθέα Ασπροποτάμου, Νίκος Χ.Μαλαβάκης, με τη φροντίδα του Συνδέσμου των εν Αθήναις εκ Πολυθέας Ασπροποτάμου, (1995).
Ιστορικά, λαογραφικά του χωριού μας, Δ.Α.Αλεξίου – Γ.Θ.Τρίτας – Δ.Θ.Τρίτας,  Πολιτιστικός Σύλλογος Ανθούσης «Η Λιπινίτσα», (1987).
Τζούρτζια, αναδρομή στο χρόνο, Γ.Ι.Κούτσιας, Τρίκαλα (1986).
Ιστορικά, λαογραφικά, παραδόσεις Γαρδικίου Αθαμάνων, Α.Γ.Καρανάσιος, Τρίκαλα (1979).
Η Μονή Δολιανών ή Κρανιάς στην Πίνδο – Π.Μ.Μυλωνάς Τρικαλινά, 2 (1982)
Ο Καραισκάκης στον Ασπροπόταμο Γ.Η.Ζιάκας Ιστορικά Ν.Τρικάλων (1972)
Τ’Ασπροποτάμο Πίνδου  Αλ.Κ.Χατζηγάκης Λαογραφικά Αθήνα (1965)
Το Χαλίκι. Ιστορικά σημειώματα, Χρ.Β.Μπάρμπαλης Τρίκαλα (1953)

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ