Κείμενο Γιάννης Κωνσταντινίδης
Ο δάσκαλος ανεβαινει σ’ ένα Βλαχοχώρι της Πίνδου να κάνει μάθημα στα παιδιά του Δημοτικού. «Κ και Ο» τους λέει, «ΚΟ» απαντάνε αυτά. «Τ και Α;» ρωτάει. «ΤΑ», απαντάνε εκείνα. «Ολο μαζί τώρα;» τους λέει ξανά ο δάσκαλος. «Ga-li-na!» απαντάνε στη μητρική τους γλώσσα, στη γλώσσα που μιλιόταν στο σπίτι τους και που με θαυμαστό τρόπο σώθηκε με προφορική παράδοση μέχρι τις μέρες μας. Αυτό το μικρό ανέκδοτο που με καμάρι διηγούνται οι Βλάχοι είναι ένα χαριτωμένο στιγμιότυπο από μια μακραίωνη ιστορία.
Οπως εξηγεί η ιστορικός Νατάσα Λαιμού, «οι Βλάχοι της Ελλάδας ήταν ήδη δίγλωσσοι από τον 17ο αι. τουλάχιστον. Οι εμποροβιοτέχνες και αγωγιάτες (κιρατζήδες) Βλάχοι στις συναλλαγές τους χρησιμοποιούσαν τα Ελληνικά, τη γλώσσα του εμπορίου στα Βαλκάνια. Πριν από την ίδρυση του ελληνικού κράτους εύποροι Βλάχοι που είχαν φύγει από τα όρια του χωριού τους φρόντιζαν για την ελληνομάθεια των συμπατριωτών τους με την ίδρυση σχολείων.
Σημαντικός ήταν και ο ρόλος της θρησκείας στη γλωσσική εξέλιξη των Βλάχων (ας μην ξεχνάμε ότι ως Χριστιανοί Ορθόδοξοι υπάγονταν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο πριν από την ίδρυση του ελληνικού κράτους). Παρ’ όλα αυτά, οι δύο λέξεις-κλειδιά για τη θρησκεία διατηρούν την πρωταρχική λατινική τους ρίζα: ο Θεός είναι Ντούμνιτζ’ου (Dominus Deus) και η εκκλησία μπισιάρικα (basilica).
Οσο για την αγαπημένη προστάτιδα των Βλάχων, την Αγία Παρασκευή, αυτή ακόμη αναφέρεται ως Στ’ Βίνιερι, οι δε Αγιοι Πέτρος και Παύλος ως Σιν’ Γκιέτρου. Ενα χαρακτηριστικό και πολύ ενδιαφέρον στοιχείο της βλάχικης γλώσσας είναι η προσθήκη του άρθρου μετά το ουσιαστικό: όμλου (ο άνθρωπος), μπαρμπάτλου (ο άνδρας), κοινό στην Αλβανική, Βουλγαρική και Ρουμανική γλώσσα. Η βλάχικη γλώσσα μιλιέται μέχρι σήμερα, αλλά κυρίως από άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Πολλοί νέοι καταλαβαίνουν, αλλά δεν μιλάνε. Οι παππούδες που παλιά μιλούσαν στα εγγόνια τους Βλάχικα, τώρα μιλάνε Ελληνικά.
Η παιδεία, η εγκατάλειψη της ημινομαδικής κτηνοτροφίας και κατά συνέπεια οι μεικτοί γάμοι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη σταδιακή εγκατάλειψη της γλώσσας ως μητρικής. Οι νέοι στην καλύτερη περίπτωση την καταλαβαίνουν, αλλά δεν τη μιλάνε. Και φυσικά έχουν περάσει τουλάχιστον 50 χρόνια από τότε που ακούστηκε γυναίκα που να καταλαβαίνει μόνο Βλάχικα. Παρ’ όλα αυτά, με τη μετανάστευση Βλάχων από την Αλβανία και την εκμίσθωσή τους ως βοσκών ανέκαμψε για λίγο η βλάχικη γλώσσα, σαν lingua franca αυτή τη φορά στα βλάχικα βοσκοτόπια».
Passport, Εφημερίδα Η Καθημερινή
aspropotamos.org 
Η γλώσσα και η καταγωγή των Βλάχων Σύμφωνα με μια εκδοχή, οι Βλάχοι είναι αυτόχθονες ορεσίβιοι Έλληνες που διατήρησαν το αμιγές της φυλής τους στο πέρασμα των χιλιετιών και έχουν ρίζες που φτάνουν πίσω στην εποχή των Κενταύρων. Οι υποστηρικτές αυτής της εκδοχής την τεκμηριώνουν εντοπίζοντας λέξεις της βλάχικης διαλέκτου οι οποίες απαντώνται στον Όμηρο αλλά, στην πορεία, χάνονται από το λεξιλόγιο των μεταγενέστερων Ελλήνων συγγραφέων και δεν απαντώνται ούτε στα λατινικά ούτε σε άλλες λατινογενείς γλώσσες όπως η ρουμανική. Τέτοιες λέξεις είναι, για παράδειγμα, η λέξη ‘τύνη’ που σημαίνει ‘εσύ’, ‘όι’ που είναι το πρόβατο, ‘κάλου’ που είναι το άλογο κ.ά. Όσο για την επιρροή της λατινικής γλώσσας, αποδίδεται στην έλευση των τσιντσάνων, της πέμπτης ρωμαϊκής λεγεώνας που κατέφθασε στην περιοχή κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους και παρέμεινε χρόνια στην περιοχή εμποτίζοντας με δικές της λέξεις την τοπική γλώσσα και ωθώντας τους ντόπιους να την μάθουν ώστε να μπορούν να διεκδικούν θέσεις μισθωτών στο μηχανισμό της ρωμαϊκής εξουσίας.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
sto haliki exoun pesei kalodia logo tou xioniou,as idopoihsei kapios tous armodious prin exoume kapio atyxhma.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Panagioti to thema tis katagogis ton vlahon einai mia ponemeni teleutaia istoria, kai kalitera na mi to pianoume edo s auto to blog, as kratisoume o kathenas oti tou exoun metaferei oi dikoi tou gia ti katagogi mas, kai gia tous vlahous genikotera, Vlahoi eimaste ston Aspropotamo alla as koitaksoume apo do kai pera ti tha ginei… giati gia to ti imastan einai poli megali kouventa, Pantos sxetika me tin anafora sou panagioti, an ti tekmiriones kiolas, isos na elines kata poli to olo zitima, pou exei dimiourgithei. Emeis kseroume ti eimaste…S x gini frate
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
A kirie diaxeirista edo tou blog… me sigxoreite alla, eipame entaksi, oxi epeidi kapoioi sou ti lene, pleon tha prepei na pernane olon ta grapta apo ti krisi sou!!!e oxi. auto parapaei… kai kakos pou sou stelno ki auto to minima gnorizontas oti tha to diagrapseis…alla telospanton, sigoura pantos exases enan fanatiko anagnosti sou (esto kai ton link pou mas vazeis edo)
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
ego prosopika (oxi os diaxeiristis alla os xristis)dino sygxaritia ston panagioti pou eksefrase mia apopsi me epixeirimata. Einai ena apo ta 4-5 senaria peri katagogis ton blaxon. O Averof eixe pei oti einai sxedon adinaton na mathoume apo poy katagontai oi Blaxoi. oson afora an ta grapta pernane apo tin krisi mou, epitepse mou na diafoniso. apla den tha epitrepetai i dimosieusi ivristikon kai asxeton sxolion. ean o dialogos den einai ousiastikos kai dimiourgikos poios o logos na ginetai?
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
cafe music bar la-verliga.ΧΑΛΙΚΙ ΑΣΠΡΟΠΟΤΑΜΟΥ.ΔΕΧΟΜΑΣΤΕ ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΠΟΚΡΙΕΣ ΚΑΙ ΚΑΘΑΡΗ ΔΕΥΤΕΡΑ.ΕΛΑΤΕ ΝΑ ΠΕΤΑΞΟΥΜΕ ΜΑΖΙ ΧΑΡΤΑΕΤΟ Κ ΝΑ ΦΑΜΕ ΛΑΓΑΝΑ Κ ΦΑΣΟΛΑΔΑ ΑΠΟ ΤΑ ΧΕΡΑΚΙΑ ΤΗΣ ΜΑΜΑΣ.ΤΟ ΜΑΓΑΖΙ ΜΑΣ ΨΗΦΗΣΤΙΚΕ ΣΤΙΣ 10 ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΚΟΥΖΙΝΕΣ ΤΟΥ Ν.ΤΡΙΚΑΛΩΝ.ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΗΝΤΗΣ-ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΑΧΑΡΗΣ.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
re paidia gia thn apopsi oti katagomaste apo thn roumania kathos polles lexeis mas sumbiptoyn me tis roumanikes,ti gnomh exete?
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
oi roumanoi den einai ethnos autofies, einai kai autoi oarakladi filis kai kata pasa pithanotita tis idias me ton vlaxon
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Η συζήτηση για την καταγωγή των Βλάχων είναι ένα προσφιλές ανάγνωσμα των τελευταίων δύο αιώνων. Πολύ πιο σημαντική είναι η συζήτηση για την αυτοεικόνα των Βλάχων, το πώς αυτή διαμορφώνεται σε συνάρτηση με τις εκάστοτε κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες. Βέβαια όλα αυτά απαιτούν κόπο, τριβή, μελέτες, έρευνα πεδίου, στοιχεία που μάλλον δεν χαρακτηρίζουν την παιδεία μας. Αντ’αυτού προτιμάται η προσφυγή στην πεπατημένη, με αναμασήματα των ίδιων πηγών και επικολυρικές εξάρσεις περί ελληνικότητας ή μη.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
επειδη τελευταια εχω διαβασει αρκετα βιβλια για τους Βλαχους-Αρμουνους το εχω διαπιστωσει και γω αυτο. δεν ηθελα ομως να μονοπωλησω τον διαλογο. παντως θα επανελθω στο θεμα των Βλαχων παλι. για να δωσω μια εικονα του πως προσεγγιζω εγω το θεμα της καταγωγης θα πω οτι προσπαθω να καταλαβω τι ειναι ο Έλληνας και τι ο Ρουμάνος (λογω της γλωσσικης συγγενιας και της προπαγανδας του παρελθοντος). σιγουρα το θεμα της καταγωγης ειναι το λιγοτερο σημαντικο αλλα νομιζω καλο ειναι να ξεκαθαριζουν καποια πραγματα κανοντας την ερωτηση οχι ποια ειναι η καταγωγη, αλλα τι θα πει καταγωγη, τι θα πει εθνος, τι θα πει φυλη, τι θα πει αυτοχθονας κ.τ.λ.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!