Ο ναός του Τιμίου Σταυρού βρίσκεται σε απόσταση 1,5 χλμ από τον οικισμό Δολιανά και 2 χλμ. από την κοινότητα Κρανιά του Ασπροποτάμου. Πρώτη γραπτή αναφορά στο μνημείο γίνεται σε δύο έγγραφα, του 1839 (Φιρμάνι) και 1841 (Απανταχούσα), που αφορούν στην ανακαίνιση και ανοικοδόμηση του ναού.

Ο ναός του Σταυρού χαρακτηρίζεται από την ιδιόρρυθμη αρχιτεκτονική του. Αποτελείται από τον τον πολύτρουλο και πολύκογχο κυρίως ναό και τον γκρεμισμένο σήμερα νάρθηκα. Ο κυρίως ναός έχει κάτοψη τρίκλιτης βασιλικής με τρείς ημικυκλικές αψίδες στην ανατολική πλευρά και τρείς αψίδες, ανά μακρά πλευρά, από τις οποίες οι μεσαίες είναι χοροστάσια. Ο ναός καλύπτεται με στέγη από πλάκες σχιστόλιθου πάνω από την οποία υψώνονται 12 τρούλοι και τρουλίσκοι κτιστοί. Στο εσωτερικό του Ιερού Βήματος διαμορφώνεται σύνθρονο και επισκοπικός θρόνος. Το εσωτερικό του ναού είναι ανεπίχριστο και συνεπώς χωρίς αγιογραφίες, αναδεικνύοντας έτσι την λίθινη φυσιογνωμία του. Κτήτορας του ναού, σύμφωνα με λιθανάγλυφη σχετική επιγραφή είναι ο Γιανούσιος Γκουγκουζής από το χωριό Βεντίστα (σημερινός Αμάραντος) Ασπροποτάμου. (Συντάκτης : Ελένη Τσιμπίδα, αρχαιολόγος)

Κοντά στο Χαλίκι συναντάμε τη δρακολίμνη Βερλίγκα την τρίτη της Πίνδου που περιγράφει τόσο καλά ο Κώστας Κρυστάλλης σε κείμενο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Παρνασσός» το 1890.

Το καλοκαίρι του 1998 ο δημοσιογράφος της εφημερίδας “ΤΑ ΝΕΑ” Γιάννης Ντρενογιάννης επισκέφθηκε την δρακολίμνη Βερλίγκα και έγραψε για αυτή ένα πολύ παραστατικό άρθρο. Ακολουθεί απόσπασμα.

‘”Πέρα από τους δύο γνωστούς δράκους, που ζούσαν ο ένας στην κορυφή του Σμόλικα (Λύγγος) και ο άλλος στην Γκαμήλα (ή Τύμφη) και τσακώνονταν μεταξύ τους (με τις αντίστοιχες λίμνες τους), υπήρχε και ένας τρίτος. Ένα θεριό που δεν φαινόταν. Μονάχα μια φορά πετάχτηκε μέσα από την πηγή, στριφογύρισε στην τρίτη Δρακόλιμνη και μετά βρήκε μια τρύπα και χάθηκε πάλι στα σωθικά τού Λάκμωνα (όρος Περιστέρι). Άλλοι είπαν ότι έμοιαζε με φίδι θεόρατο, και άλλοι τον είδαν σαν μαύρο δυνατό κριάρι. Η τρίτη αυτή Δρακόλιμνη ήταν σχεδόν κυκλική, μικρότερη από τις δύο άλλες, μα είχε το χαρακτηριστικό ότι χώνευε τα νερά της σχηματίζοντας χοάνη για τούτο και οι Βλάχοι της περιοχής την ονόμασαν Βρίγγα (κύκλος). Ετούτη η Δρακόλιμνη δεν διατηρεί πλέον νερό από το καλοκαίρι έως τα τέλη φθινοπώρου, πράγμα φυσιολογικό, αφού «πεθαίνει». Οι Δρακόλιμνες αποτελούν ένα γεωλογικό φαινόμενο που οφείλεται στην εποχή των παγετώνων. Βέβαια τα ίχνη των παγετώνων έχουν εξαφανιστεί από τα ελληνικά βουνά και τα μόνα στοιχεία που έχουν απομείνει είναι η Μαύρη Πεύκη και οι Δρακόλιμνες, οι οποίες έχουν και κάποιο όριο ζωής, σίγουρα περιορισμένο.

Ο Πύργος Μαντάνια δεσπόζει στην περιοχή του Ασπροποτάμου και πήρε το όνομά του από ένα μαντάνι που υπήρχε στη συγκεκριμένη τοποθεσία.

Ένα συγκρότημα παραδοσιακών χτισμάτων με τεχνοτροπία μοναδική που σέβεται το χώρο, γίνεται ένα μ’ αυτόν, επαναφέρει μνήμες, δημιουργεί παραστάσεις και προσφέρει τη δυνατότητα στους επισκέπτες του να ζήσουν για λίγες μέρες το δικό τους μύθο στη δική τους «πέρα χώρα».

Η κατασκευή του έχει γίνει με λαξευτή πέτρα πελεκημένη στο χέρι, με τον ίδιο τρόπο που χτίστηκαν την περίοδο 1771-1820 τα γνωστά πετρόχτιστα αρχοντικά της περιοχής του Ασπροποτάμου. Η σκεπή είναι και αυτή φτιαγμένη με πλάκα και πελεκήτη σε σχέδιο λέπι, όπως τα παλιά καλά χρόνια. Ζωγράφοι και συντηρητές έργων τέχνης έχουν επιμεληθεί τους χρωματισμούς των τοίχων και τις ξύλινες οροφές, με τη χρήση πεπαλαιωμένων τεχνικών.

 δεύτερος μεγάλος ποταμός της Ελλάδας με μήκος 220χλμ είναι ο Αχελώος ή Ασπροπόταμος (όνομα που πήρε λόγω των νερών του). Οι πηγές του είναι στην νότια οροσειρά της Πίνδου στο όρος Λάκμος ή Περιστέρι και εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος, στα νότια των Εχινάδων νήσων. Δέχεται τα νερά των παραποτάμων του Τρικεριώτη, Αγραφιώτη, Ινάχου και Ταυρωπού. Ενώ στην διαδρομή του περνά από τους νομούς Τρικάλων, στα όρια των νομών Καρδίτσας και Άρτας, στα όρια των νομών Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας.

Από τα πιο όμορφα αξιοθέατα του χωριού μας είναι ο καταρράκτης, γνωστός και ως Μαντάνι του Δαίμονα, στους πρόποδες της Κουρούνας. Ο καταρράκτης βρίσκεται σε απόσταση (με τα πόδια) περίπου 2 ώρες από το χωριό. Για να τον επισκεφθεί κάποιος, ξεκινά την πεζοπορία από το ξωκλήσι του Αγ. Γεωργίου, περνά τη γέφυρα και συνεχίζει σε βατό χωμάτινο μονοπάτι για σχεδόν 1 ώρα (περνώντας στην αρχή από την τοποθεσία Καπρέτσια και διασχίζοντας κατόπιν ένα λιβάδι). Η υπόλοιπη διαδρομή είναι μέσα στα βράχια του ποταμιού, κάτω από τα πλατάνια. Λίγο πριν το τέρμα, συναντάμε στα δεξιά μας μια σπηλιά που έχει προκύψει από κατολίσθηση βράχου και τελικά αντικρίζουμε τον καταρράκτη και τη λίμνη που σχηματίζεται. (κείμενο tamos.gr)

#6 Η Παναγία η Γαλακοτροφούσα

Υπάρχει ένα Μοναστήρι που δεν έχει την μεγαλοπρέπεια των γνωστών Μονών των Μετεώρων και πολύ περισσότερο του Άθω. Είναι λιτό μέσα στο δικό του παράδεισο εφόσον βρίσκεται δίπλα στην συμβολή δύο παραπόταμων του Αχελώου…Εκεί που συναντιέται το Ανθουσιώτικο με το Χαλικιώτικο ρέμα. Κάτω από την Ανθούσα (ή Λεπενίτσα) Ασπροποτάμου. Η Λεπενίτσα ή Βλαχολεπενίτσα, κατοικείται από βλαχόφωνους και φιλόξενους ανθρώπους.

Γνώρισε περιόδους ακμής στα ύστερα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Κατά την παράδοση εδώ άκμαζε η τέχνη της χρυσοχοΐας αλλά και η κτηνοτροφία.

Το ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας κτίστηκε πριν 214 χρόνια (το 1799) από Ανθουσιώτες και ονομάσθηκε Παναγία η Γαλακτοτροφούσα επειδή στην περιοχή του μοναστηριού συναντιόνταν οι κτηνοτρόφοι των Τζουμέρκων και του Λάκμου, κάθε Άνοιξη (συνήθως του Αγίου Κωνσταντίνου) επειδή έρχονται σ΄ αυτόν τον τόπο για να ξεκαλοκαιριάσουν τα κοπάδια τους στα δροσερά βοσκοτόπια του Λάκμου και των Δυτικών Τζουμέρκων και κάθε Φθινόπωρο (συνήθως του Αγίου Δημητρίου) επειδή αποχαιρετούν αυτόν τον τόπο για να πάνε στα Χειμαδιά. Είναι το καμάρι της Ανθούσας αλλά και της γύρω περιοχής.